ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
ขุทฺทกนิกาเย
เถราปทานปาฬิ
(ปฐโม ภาโค)
1. พุทฺธวคฺโค
1. พุทฺธอปทานํ
[1]
ตถาคตํ เชตวเน วสนฺตํ, อปุจฺฉิ เวเทหมุนี นตงฺโค;
‘‘สพฺพญฺญุพุทฺธา กิร นาม โหนฺติ, ภวนฺติ เต เหตุภิ เกหิ วีร’’ฯ
[2]
ตทาห สพฺพญฺญุวโร มเหสี, อานนฺทภทฺทํ มธุรสฺสเรน;
‘‘เย ปุพฺพพุทฺเธสุ [สพฺพพุทฺเธสุ (สฺยา.)] กตาธิการา, อลทฺธโมกฺขา ชินสาสเนสุฯ
[3]
‘‘เตเนว สมฺโพธิมุเขน ธีรา, อชฺฌาสเยนาปิ มหาพเลน;
ปญฺญาย เตเชน สุติกฺขปญฺญา, สพฺพญฺญุภาวํ อนุปาปุณนฺติฯ
[4]
‘‘อหมฺปิ ปุพฺพพุทฺเธสุ, พุทฺธตฺตมภิปตฺถยิํ,
มนสาเยว หุตฺวาน, ธมฺมราชา อสงฺขิยาฯ
[5]
‘‘อถ พุทฺธาปทานานิ, สุณาถ สุทฺธมานสา;
ติํสปารมิสมฺปุณฺณา, ธมฺมราชา อสงฺขิยาฯ
[6]
‘‘สมฺโพธิํ พุทฺธเสฏฺฐานํ, สสงฺเฆ โลกนายเก;
ทสงฺคุลี นมสฺสิตฺวา, สิรสา อภิวาทยิํ [อภิวาทเย (สฺยา.)]ฯ
[7]
‘‘ยาวตา พุทฺธเขตฺเตสุ, รตนา วิชฺชนฺติสงฺขิยา;
อากาสฏฺฐา จ ภูมฏฺฐา [ภุมฺมฏฺฐา (สี. สฺยา.)], มนสา สพฺพมาหริํฯ
[8]
‘‘ตตฺถ รูปิยภูมิยํ, ปาสาทํ มาปยิํ อหํ;
เนกภุมฺมํ รตนมยํ, อุพฺพิทฺธํ นภมุคฺคตํฯ
[9]
‘‘วิจิตฺตถมฺภํ สุกตํ, สุวิภตฺตํ มหารหํ;
กนกมยสงฺฆาฏํ, โกนฺตจฺฉตฺเตหิ มณฺฑิตํฯ
[10]
‘‘ปฐมา เวฬุริยา ภูมิ, วิมลพฺภสมา สุภา;
นฬินชลชากิณฺณา, วรกญฺจนภูมิยาฯ
[11]
‘‘ปวาฬํสา ปวาฬวณฺณา, กาจิ โลหิตกา สุภา;
อินฺทโคปกวณฺณาภา, ภูมิ โอภาสตี ทิสาฯ
[12]
‘‘สุวิภตฺตา ฆรมุขา, นิยฺยูหา สีหปญฺชรา;
จตุโร เวทิกา ชาลา, คนฺธาเวฬา มโนรมาฯ
[13]
‘‘นีลา ปีตา โลหิตกา, โอทาตา สุทฺธกาฬกา;
กูฏาคารวรูเปตา, สตฺตรตนภูสิตาฯ
[14]
‘‘โอโลกมยา ปทุมา, วาฬวิหงฺคโสภิตา;
นกฺขตฺตตารกากิณฺณา, จนฺทสูเรหิ [จนฺทสุริเยหิ (สี. สฺยา.)] มณฺฑิตาฯ
[15]
‘‘เหมชาเลน สญฺฉนฺนา, โสณฺณกิงฺกิณิกายุตา;
วาตเวเคน กูชนฺติ, โสณฺณมาลา มโนรมาฯ
[16]
‘‘มญฺเชฏฺฐกํ โลหิตกํ, ปีตกํ หริปิญฺชรํ;
นานารงฺเคหิ สมฺปีตํ [สํจิตฺตํ (สฺยา.)], อุสฺสิตทฺธชมาลินี [มาลินิํ (สี.)]ฯ
[17]
‘‘น นํ [นานา (สี. สฺยา.)] พหูเนกสตา, ผลิกา รชตามยา;
มณิมยา โลหิตงฺคา, มสารคลฺลมยา ตถา;
นานาสยนวิจิตฺตา, สณฺหกาสิกสนฺถตาฯ
[18]